-
1 abjicio
ab-jicio, jēcī, jectum, ere [ jacio ]1) бросать, кидать (anulum in mari, v. l. in mare C); выбрасывать (scutum, arma C)se a. (humi) C, QC, PM — броситься на землюse a. ex muro in mare C — броситься со стены в мореa. hastam (scutum) погов. C — бросить копьё (щит), т. е. выйти из боя (бежать с поля сражения)2) бросать прочь, отбрасывать, оставлять (spem L; timorem VM)a. dolorem C — подавлять больa. aliquem C — переставать заботиться о ком-л., покидать кого-л.a. agros Ph — продавать поля за бесценокa. vitam (salutem) pro aliquo C — жертвовать жизнью для кого-л.3) набрасывать, кое-как писать или небрежно произносить (versum, periodum C)ponendus est ille ambitus, non abjiciendus C — этот оборот нужно (постепенно) закончить, а не оборвать4) унижать ( aliquem VM); усмирять, одолевать ( beluam C); повергать, валить ( ad terram C); низвергать ( statuam C); ослаблять, разрушать (auctoritatem senatus C)a. animam Pt — испустить дух, скончаться5) удалять6) умалять, уменьшать важность (значение) (aliquid dicendo extenuare atque a. C; suas cogitationes in rem humĭlem a. C) -
2 absum
ab-sum, āfuī (abfuī), (āfutūrūs), abesse1) не быть, не находиться (где-л.), отсутствовать (ab или ex urbe C; ab domo Pl, L; domo et foro C)poena metusque aberant O — (в золотом веке) не существовало ни наказаний, ни страха (перед ними)aliquem absentem rodere H — бранить кого-л. за глазаplurimum a. Nep — часто отлучатьсяabsit invidia verbo погов. L — не сочтите за обиду, не взыщите на слове или (никому) не в обиду будь сказано2) не участвовать, держаться в стороне, не заниматься (bello Cs; publicis consiliis L; a periculis Sl)abest luctamen remo V — грести нетрудноnon facile est a. ab injuria temporis C — нелегко уберечься от бурного воздействия непогоды3) недоставать, не хватать (hoc unum illi afuit C; abest quod avemus Lcr)a. alicui (ab aliquo) C — не помогать кому-л.longe iis fraternum nomen populi Romani afuturum (esse) Cs — (Ариовист заявил, что в таком случае) звание братьев римского народа им нисколько не поможетmultum abest Pythagorae statuam esse Ap — совсем непохоже, чтобы это была статуя Пифагора4)а) тж. перен. отстоять, быть далеко, находиться на (большом) расстоянии ( a naturā ferarum C)a. ab urbe mille passus C — находиться в тысяче шагов от городаa. a cuitu atque humanitate provinciae Cs — быть удалённым от культурной жизни и образованности (Галльской) провинцииid enimvero hinc nunc abest Ter — это дело дальнее (т. е. теперь об этом нечего и думать)a. a culpa C — не быть виновнымa. a reprehensione alicujus rei C — не заслуживать упрёка в чём-л.a. a consilio fugiendi C — быть далёким от мысли о бегствеб) безл.istos tantum abest ut ornem, ut effici non possit, quia eos oderim C — я настолько далёк от того, чтобы их восхвалять, что (напротив) не в состоянии их не ненавидетьpaulum (haud multum) afuit, quin hostes vincerentur Cs — неприятели едва не были побеждены5) не быть свойственным, не подходить, быть чуждымquod certe abest a tua virtute Brutus ap. C — что, конечно, несовместимо с твоей доблестьюnihil a me abest longius crudelitate C — нет свойства более мне чуждого, чем жестокость -
3 affligo
af-flīgo, flīxī, flīctum, ere1) ударять, бить ( fusti caput T); бросать с силой ( vasa parietibus L); швырять ( ad terram Pl и terrae O)a. caput saxo T — удариться головой о камень2) поражать ( hostem T); сокрушать ( victorem L); расстраивать, подрывать (auctoritatem hujus ordinis, т. е. senatūs C); причинять ущерб, ухудшать ( opes hostium L); расшатывать, приводить в упадок, подавлять ( senatum C); повреждать, разбивать, ломать ( naves gravissime afflictae Cs)a. mores PM — портить нравы3) валить ( arborem Cs); низвергать, сносить (monumentum, statuam C)4) огорчать, омрачать (animos a. et debilitare metu C)6) забрасывать, предавать забвениюa. rem susceptam C — бросить начатое7) (sc. se) пасть духом, приуныть (neque deserui, neque afflixi C) -
4 astringo
a-stringo, strīnxī, strictum, ereа) стягивать, сдавливать ( astrictae fauces T); связывать, сковывать ( totam Galliam vinculis C)б) привязывать ( aliquem ad statuam C); подвязывать, стягивать ( comae astrictae O) стягивать, закрывать (venas niantes, sc. terrae V); смыкать, сжимать ( labra Q); стискивать (vincula O; laqueos Sen)hederā astringitur ilex H — дуб сжимается (т. е. обвит) плющомa. soccum H — зашнуровывать (подвязывать) обувьв) закреплять ( alvum CC)rotam sufflamine a. J — затормозить колёсаa. manus alicui Pl — связать кому-л. рукиa. frontem Sen — морщить лобfrondem ferro a. Col — подрезывать (подстригать) листвуa. aliquem suis condicionibus C — навязать кому-л. свои условияa. orationem numeris C — придать речи ритмичностьa. jure jurando Su — обязывать клятвойa. ad temperantiam PJ — принудить к умеренностиa. gustu PM — иметь вяжущий вкусa. fidem C — укреплять доверие, ноsuam fidem a. Ter — связывать себя словомa. disciplinam C — укреплять дисциплинуa. breviter argumenta C — сжато излагать доводыvi frigoris astringi QC — замерзать, коченеть, ноastringi тж. — охлаждаться PJ, Mscelĕre astringi и se a. C — провинитьсяse a. furti Pl — провороваться (furti предпол. = furtoi = furto) -
5 colloco
col-loco, āvī, ātum, āre1)а) ставить, расставлять, размещать, располагать (saxa atque materiam Q; simulacrum Victoriae ante Minervam Cs)б) расквартировывать ( exercitum in provinciam hiemandi gratiā Sl); выстраивать ( aciem triplicem bAfr); поселять ( Bojos in finibus suis Cs)c. se in Athenis C — поселиться в Афинах2) вкладывать, помещатьc. se in arborem Pl — влезть на деревоc. saxum supremo in monte H — вкатить камень на вершину горыin eā provinciā pecunias magnas collocatas habent C — (многие римские граждане) поместили в этой провинции большие капиталыc. pecunias graviore fenore Su — ссужать деньги под большие процентыin aliquā re spem c. C — возлагать надежду на что-л.c. aliquam rem in patriae salute C — пожертвовать чём-л. для блага родиныc. omne studium in re aliqua C — прилагать все старания к чему-л.c. se in re aliqua C — отдаться (посвятить себя) чему-л.causam aliquam apud aliquem c. Tert — возложить какую-л. вину на кого-л.se c. in otium Pl — предаться отдыху, уйти на покой3) ставить, воздвигать (statuam Q; moenia Vtr; tabernaculum in Campo Martio C)c. beneficium apud aliquem C — оказать кому-л. благодеяние5) пристроить, выдать замуж (filiam alicui in matrimonium C etc. и in matrimonio Pl, Dig; sorores nuptum in alias civitates Cs)6) устраивать, приводить в порядок (rem militarem C; chlamydem, ut pendeat apte, c. O)male c. horas M — плохо использовать (своё) времяaliquid in tuto c. Pl, C etc. — обеспечить что-л.7) уложить, убить ( hastā sues M)8) мед. вставлять на место, вправлять ( maxillam in sedem suam CC) -
6 comminuo
com-minuo, minuī, minūtum, ere1) размельчать, дробить, разбивать, ломать (statuam, anulum C; navem Ap; vasa cristallina Pt); размозжить ( alicui caput Pl); изрубить ( aliquid securibus Pl); расчленять ( articulatim aliquid Pl)2) сокращать, уменьшать ( argenti pondus H); ослаблять, изнурять, сокрушать (hostem Fl; opes civitatis C; vires ingenii O)re familiari comminutum esse C — разориться, обеднетьc. aliquem lacrimis O — разжалобить кого-л. слезамиc. officium C — подавлять чувство долга -
7 constituo
cōn-stituo, uī, ūtum, ere [ statuo ]1) ставить, помещать (bovem ante aram VM; aliquem ante pedes alicujus C); складывать, класть ( arma in templo C)c. aliquid ante oculos C — представить (вообразить) что-л.c. naves in alto Cs — стать на якорь в открытом мореc. agmen или signa Cs — остановиться с войском2) выстраивать, располагать (legiones pro castris Cs; pedites in colle QC; classem apud Salamīna Nep); расквартировывать ( praesidia circum Narbonem Cs)3) формировать (legionem ex. veterānis C)4) поселять, водворять ( plebem in agris publicis C)c. domicilium sibi Nep — поселиться5) устанавливать, утверждать, вводить (concordiam C; pacem C, Nep)posteaquam victoria constituta est C — после того как победа была окончательно утверждена6) составлять, приобретать ( auctoritatem sibi Nep)c. amicitiam cum aliquo C — заключить дружбу с кем-л.7) назначать, избирать (aliquem in quaestōris loco C; aliquem regem Cs)8) устраивать, приводить в порядок (rem familiarem C; Chersonēsum Nep; civitatem Su)senectus, quae fundamentis adulescentiae constituta est C — старость, крепкая благодаря основам, заложенным в молодостиbene de rebus domesticis constitutus C — обзаведшийся хорошим домашним хозяйством, домовитый хозяин9) учреждать (ludos quinquennales Su; vectigal C); основывать, строить (castella Cs; urbem Nep etc.); возводить, устанавливать, воздвигать (alicui statuam Nep; turres Cs); организовывать, создавать (regnum populumque Just; potestatem decemviralem Nep)10) постановлять, назначать, определять (diem nuptiis Pl; poenam alicui C, Q; pretium frumento C)11) юр.c. actionem C и litem Pt — возбудить (судебное) делоc. crimen in aliquo C — подать жалобу на кого-л.c. quaestionem C, Q — начать следствие12) сговариваться, уславливаться, назначать (c. locum Ter; tempus C etc.; mercēdem alicujus rei C)c. alicui J — назначить кому-л. свиданиеut erat constitutum C — как было условлено, по уговору13) решаться (constituo abire или ut abeam Pl etc.) -
8 demolior
dē-mōlior, mōl ī tus sum, īrī depon.1) ломать, разрушать, (по)валить (columnam, statuam, domum C)2) разбирать, разбрасывать ( rogum Ap)3) уничтожать ( jus L)4) сваливать ( culpam de se Pl)5) искажать ( faciem Hier) -
9 dissipo
dis-sipo, āvī, ātum, āre1) рассыпать, разбрасывать ( membra alicujus C); рассеивать, обращать в беспорядочное бегство ( hostes C)2) разгонять, откинуть прочь ( curas H)3) распространять ( famam C)bellum dissipatum L — война, ведущаяся в различных местах4) мед. способствовать рассасыванию, рассасывать (medicamenta, quae humorem dissipant CC)5) разрушать, уничтожать (statuam C; tecta L)6) проматывать, расточать, растрачивать (d. patrimonium C; opes per luxum T) -
10 evello
ē-vello, vellī (vulsī), vulsum, ere1) вырывать (dentes PM; linguam, aculeum alicui C); срывать ( poma ex arboribus C); взламывать ( claustrum Ap); сбрасывать ( statuam de monumento Dig); выкорчёвывать ( arborem radicĭtus Sen); выдёргивать (clavos, hastam C); рвать, трепать ( linum PM)2) исторгать, отнимать, удалятьe. suspicionem C — положить конец подозрениюalicui ex animo scrupulum e. C — успокоить чьё-л. сердце3) уничтожать, искоренять (măla Lcr; pravas opiniones Aug)e. consules ex fastis C — исключить имена консулов из списков4) освобождать (castra obsessa, sc. ex obsidione Sil) -
11 inscribo
īn-scrībo, scrīpsī, scrīptum, ere1) вписывать, писать (на), покрывать письменами, снабжать надписью, начертать ( alicui rei или in aliquā re)i. nomen alicujus monumento C — написать чьё-л. имя на памятникеi. aliquid in animo C — запечатлеть что-л. в памяти (в сердце)2) надписывать, делать надпись (на) (i. statuam, epistulam C; lapis inscriptus Tib)3) озаглавливать, давать заглавиеliber, qui «Oeconomicus» inscribitur C — книга под заглавием «Хозяин»aedes (venales) i. Pl, Ter — вывесить на доме объявление о его продажеi. aedes mercede Ter — вывесить объявление о сдаче дома в наём5) приписывать, даватьi. sibi nomen philosophi C — именовать себя философомi. deos sceleri O — приписывать своё преступление богам (оправдываться тем, что преступление совершено во имя богов)6) обозначать, показыватьsua quemque deorum inscribit facies O — на лице каждого бога написано (т. е. по виду каждого бога можно узнать), кто он7) налагать клеймо, клеймить ( inscripta ergastula J)8) вдавливать, вытиснуть (i. terrae vestigia Sil) -
12 intendo
in-tendo, tendī, tentum, ere1) натягивать (arcum, chordas C; cutem Ph); надувать ( venti vēla intendunt V); обтягивать ( tabernacula velis C)i. cithăram nervis Q — натянуть струны на кифару2) обвивать, украшать ( locum sertis V); обматывать (brachia duro tergo = caesto V)brachia remis i. V — взяться за вёсла4) увеличивать, усиливать (officia Sl; odium T); повышать ( pretium T); сгущать ( tenebrae se intendunt L)5) протягивать, простирать (manūs T etc.; dextram ad statuam C)6) направлять (tela in aliquem PJ; oculos in vultum alicujus Just); настораживать ( aures ad verba alicujus O); направлять, держать ( iter in Hispaniam L); бросать, метать ( hastam L); спускать ( sagittam V)7) налагать ( vincula collo V); прикладывать, приставлять ( telum nervo V)8) пролагать, прокладывать ( novum alveum QC)9) обращать, устремлять (animum, mentem, curam in или ad aliquid C etc., реже alicui rei H, Q); направлять, посвящать (cogitationes ad aliquid C; curam in aliquid L); посвящать себя, отдаваться (i. ad publicas curas T; i. se alienis negotiis T)10) грозить, угрожать (i. crimen in aliquem L и alicui Su; i. periculum in aliquem и alicui C); затевать, замышлять (litem C, dolum alicui QC); стремиться, намереваться, готовить (i. consilium Ter; i. fugam QC; i. īre Sl)11) направляться, отправляться (quocumque, aliquo, eodem C etc.)12) клониться, относиться, намекать ( dicta alicujus huc intendant Sl)13) внимать, внимательно следить (i. in или ad aliquid C, O etc.)14) утверждать, уверять (i. falsum C, O)15) преувеличивать (i. vera T); делать более суровым, обострять ( leges PJ)16) грам. расширять, удлинять ( syllabam AG) -
13 puto
I āvī, ātum, āre [одного корня с putus I ]1) чистить, очищать ( vellus Vr)2) подрезывать, подстригать, подчищать (vites V; arbores Cato)II puto, avī, ātum, āre [ putus I ]1) размышлять, обдумывать, взвешивать (aliquid C etc.)2) сводить счёты, производить расчёты, подсчитывать, рассчитываться (p. rationes cum aliquo Cato, C etc.)4) считать, рассматривать, ставить (aliquid magni, nihili или pro nihilo C etc.; aliquem hostium numero p. C)5) предполагать, полагать, думатьputes, putasses или putares Pt — можно было бы подуматьstare putes, adeo procedunt tempora tarde O — время тянется так медленно, что кажется, будто оно остановилосьputa Pt (=finge) — вообрази, представь себе, допустимnec est quod putes illum quicquam emere Pt — и не думай, будто ему приходится что-л. покупать -
14 restituo
uī, ūtum, ere [re + statuo ]1) снова ставить, ставить на прежнее место (statuam C, Su); вновь приводить в порядок (turbatas comas O; inclinatam aciem Su); вправлять ( luxatum femur CC)2) возвращать ( agrum alicui L)r. aliquem in patriam L — обратно доставить кого-л. или позволить кому-л. вернуться на родинуr. aliquem in regnum C, L, Nep — снова возвести кого-л. на престолr. aliquem Su (in intĕgrum C, Cs) — возвратить кому-л. собственность или все права и преимуществаr. aliquem a limine mortis Ctl — спасти кого-л., уже погибавшегоaliquem in libertatem r. L — вернуть кому-л. свободуr. aliquem alicui C, L — снова склонить кого-л. на чью-л. сторону или вновь соединить с кем-л., подчинить кому-л.3) возобновлять (proelium C, Cs, L); восстанавливать, отстраивать (oppida vicosque Cs; muros Nep); спасать (rem, sc. publicam Enn ap. C); поправлять ( rem impedītam et perdĭtam Ter)4) возмещать, покрывать ( damnum L)5) отменять, кассировать, объявлять недействительным (judicia, sc. Verris C; consilia L) -
15 superimpono
super-impōno, posuī, positum, ere1) класть сверху, накладывать (saxum ingens L; exuvias omnes V)2) ставить ( statuam monumento — dat. L) -
16 superpono
super-pōno, posuī, positum, ere1) класть наверх, положить ( manum O); возлагать ( capiti decus L)2) ставить ( statuam Jano Su); воздвигать ( turrim congestis pilis Su); располагать наверху ( villam colli Su)3) ставить во главе (aliquem L, Pt, Hier)4) ставить на первом плане, ставить выше, предпочитать (alicui rei aliquid Sen)5) ставить на втором плане, ставить ниже (aliquid alicui rei Q, Col) -
17 attingere
1) брать, принимать, трогать, statuam att. lapide jactato (1. 5 § 1 D. 48, 4);rem att. domini voluntate (1. 47 § 7 D. 47, 2), att. hereditatem (1. 1 § 8 D. 25, 6), bona (1. 1 § 8 D. 42, 6), pecuniam inventam in heredit. (1. 20 § 14 D. 5, 3), nihil hereditatis, hereditarium (1. 40. 88 D. 29, 2);
suspicione attingi (1. 1 § 30 D. 29, 5);
2) браться за что, взять на себя, tutelam (1. 7 D. 26, 1. 1. 1 §9 D. 27, 5). 3) касаться (1. 86 § 2 D. 30).cognatione att. aliquem (1. 5 pr. D. 47, 10).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > attingere
См. также в других словарях:
AD STATUAM — ad fretum Mamertinum locus. Vide Muranum … Hofmann J. Lexicon universale
STATUM — statuam … Abbreviations in Latin Inscriptions
STATUA — I. STATUA in Ecclesia Romana vocatur imago Haeretici absentis fugitivi, de quo supra diximus. Postquam enim contra talem sententia lata est, ne frustra penitus, id factum videatur, coram omni populo publicari solet, et imago absentis seu Statua… … Hofmann J. Lexicon universale
AURO (in) — in AURO item sub Auro statua i. e. aurata. Multa auratarum statuarum apud Veteres mentio, et in antiquis Inscript. Auro illustris, pro aurata, dicitur in vetere saxo: AURO INLUSTREM. STATUAM. QUAM. A. DOMINIS. AUGUSTISQ. NOSTRIS. SENATUS.… … Hofmann J. Lexicon universale
MANUS Abschalomi — 2 Sam. c. 18. v. 18. Abschalom autem assumptam statuerat sibi in vita sua statuam, in convalle Regis (dicebat enim, non est mihi silius) ut monum entum statuam nominis mei; quapropter vocavit statuam illam de nomine suo, quaevocatur Manus… … Hofmann J. Lexicon universale
MERCURIUS — I. MERCURIUS Iovis et Maiae fil. Graecis Hermes ἀπὸ τοῦ ἑρμηνεύειν. h. e. ab interpretando dictus. Voss. vero Ἑρμῆς vult esse ab Gap desc: Hebrew i. e. sermo, eloquium. Erat enim nuntius Deorum, unde Heratio in Odis l. 1. Od. 10. Superis Deorum… … Hofmann J. Lexicon universale
Triunfo de San Rafael de la Puerta del Puente — Vista completa. El Triunfo de San Rafael de la Puerta del Puente es uno de los muchos triunfos existentes en la ciudad de Córdoba dedicados al arcángel San Rafael, ángel custodio de la ciudad. Está situado en la plaza del Triunfo del barrio de la … Wikipedia Español
ARGOLICA — I. ARGOLICA Iuno, vide Argiva, et hîcinfra. II. ARGOLICA Statua, apud Trebellium in XXX. Tyrann. c. 32. Huius uxor Calphurnia cuius statuam in Templo Veneris adbuc videmus Argolicam, sed auratam: Casaubono est statua Argivarum matronarum habitum… … Hofmann J. Lexicon universale
CALIGULA — Caius Imperator dictus a caligis, quas margaritis refertas primus portavit, vel potius a caliga militari, quâ frequenter in exercitu utebatur ad conciliandos sibi militum animos. Id enim militibus gratissimum fore credebat, si Imperatorem… … Hofmann J. Lexicon universale
COLUMNA — I. COLUMNA Graece σύλος, item κολώνη, in multiplici olim usu. Necesstati enim et ornatui inserviebant, de quibus Plin. l. 36. c. 23. Columellae in aede densius positae crassiores videntur. Genera earum quatuor. Quaesextam partem altitudinis in… … Hofmann J. Lexicon universale
GENU — ex Graeco γόνυ, roboris sedes, Artemid. l. 1. c. 49. Τὰ γόνατα πρὸς τε ἰχὺν καὶ εὐανδρείαν ἐςτὶ ληπτέα καὶ πρὸς κινήσεις, καὶ πρὸς πράξεις κτλ. Quibus proin debilitatis, totum corpus imbecillum est. Plaut. Curcul. Act. 2. sc. 3. v. 30. Tenebrae… … Hofmann J. Lexicon universale